Τύποι καλλιτεχνικών επιτυχιών (νο.3): Harry Potter, μια σύγχρονη επιτυχία

γ1. Ένας μικρός μάγος μεταξύ πολλών φυλακισμένων


Στη βιβλιοθήκη της φυλακής Guantanamo Bay, βόρεια από τις φυλακές που κρατούνταν ο Charrière, υπάρχουν 13.500 βιβλία. Πρόσφατα στάλθηκε εκεί ένας δημοσιογράφος μιας λονδρέζικης αραβικής εφημερίδας και μεταξύ των άλλων ρώτησε τον βιβλιοθηκάριο για τα τρία δημοφιλέστερα βιβλία που διαβάζουν οι κρατούμενοι. Η απάντηση είχε ενδιαφέρον και δημοσιεύτηκε σε πολλά Μ.Μ.Ε.:
Στην 1η θέση είναι ο Harry Potter και τα μυθιστορήματά του,
2η Ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες και
3η Τα όνειρα από τον πατέρα μου του Barack Obama.

Οι φυλακισμένοι στο Guantanamo είναι κυρίως μουσουλμάνοι που συνελήφθησαν κατά τη διακυβέρνηση του G. Bush Jr. σαν ύποπτοι ή κατηγορούμενοι για συμμετοχή σε επιθέσεις στο Αφγανιστάν. Τα υπόλοιπα αναγνώσματα των κρατουμένων αφορούν κυρίως μουσουλμανικά θρησκευτικά βιβλία.

Συνηθίζω να διαβάζω τα online σχόλια του κοινού σαν μέρος της είδησης. Διάφοροι θέλησαν να εξηγήσουν αυτή τη πρωτιά του Harry βρίσκοντας πιθανές συσχετίσεις πραγματικών και φανταστικών χαρακτήρων ενώ αρκετοί εξέφεραν σοβινιστικές απόψεις και αντιμετώπισαν αρνητικά το ότι οι κρατούμενοι διαβάζουν και μάλιστα μυθιστορήματα φαντασίας. Χωρίς να γίνεται να ερωτηθούν οι ίδιοι οι κρατούμενοι, νομίζω ότι η πραγματική εξήγηση πρέπει να μοιάζει με αυτή: “I doubt there's any grand metaphor explaining their choice of Harry Potter books. Humans generally like Harry Potter books. The series has sold over 400,000,000 books. That is not a typo. 400 million+ books. People love Harry Potter books.”[1]

[1] Σχόλιο του επισκέπτη “JeffKw” στη διαδικτυακή σελίδα «Informed Comment», http://www.juancole.com/2009/09/guantanamo-reading-list-harry-potter.html

2. Αριθμοί που θα μεγαλώνουν


Ο Harry Potter είναι ένα “cultural phenomenon” χωρίς προηγούμενο που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή. Στις 24 Οκτωβρίου του 2000 η J. K. Rowling διάβασε αποσπάσματα από το 4ο βιβλίο της μπροστά σε κοινό 20.264 ατόμων. Ήταν η μεγαλύτερη συλλογική ανάγνωση που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ. Το βιβλίο Guinness του 2010 έχει 6 τίτλους που αφορούν τον ήρωα της J. Rowling, μεταξύ αυτών του πιο γρήγορα πουλημένου βιβλίου (8.3 εκατομμύρια αντίτυπα το πρώτο 24ωρο μόνο στην Αμερική το τελευταίο βιβλίο της σειράς) και των περισσότερων αντιτύπων σε πρώτη έκδοση (8.5 εκατομμύρια αντίτυπα το τέταρτο βιβλίο της σειράς).
Τα νούμερα φαίνονται πραγματικά μεγάλα, προπάντων ασυνήθιστα. Λαμβάνοντας όμως υπ’ όψιν την σημερινή φύση του μάρκετινγκ και το γεγονός ότι προωθείται σε ένα παγκόσμιο κοινό, ήταν σχετικά προβλέψιμα. Καθώς η παγκοσμιοποίηση εξελίσσεται, τα ρεκόρ των πιο πρώιμων «πολιτιστικών φαινομένων» θα φαίνονται λιγότερο εντυπωσιακά. Η «μεγαλύτερη ανάγνωση» της ανθρωπότητας έγινε πριν δέκα περίπου χρόνια σε ένα στάδιο του Καναδά. Σε μια μελλοντική, πιο παγκοσμιοποιημένη αγορά και με την βοήθεια του μάρκετινγκ, αυτός ο αριθμός θα μπορούσε να καταρριφθεί εύκολα με την οργάνωση ταυτόχρονων «μεγάλων αναγνώσεων» στις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου. Ο Harry Potter είναι ένα πρώτο βήμα και ο επιχειρησιακός ανταγωνισμός θα ψάχνει συνεχώς την ευκαιρία να το ξεπεράσει με νέα ρεκόρ.

γ3. Ο πρώτος αντίπαλος


Το “Twilight” αποτελεί ένα πρόσφατο best-seller ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους εφήβους το οποίο έχει γίνει μόδα και προωθείται ήδη σαν “cultural phenomenon”. Στο οπισθόφυλλο του πρώτου βιβλίου υπάρχει η ακόλουθη προτροπή: “Move over Harry Potter…”. Στο διαδίκτυο γίνονται χιλιάδες λεκτικές διαμάχες για το ποιο είναι «το καλύτερο». Η έκταση που παίρνει το θέμα χαρίζει δημοσιότητα στο μεν, επικαιρότητα στο δε και το ένα επωφελείται από το άλλο.

Το μάρκετινγκ εκμεταλλεύεται και διατηρεί αυτή τη κόντρα περνώντας την από τις ταινίες και τα βιβλία σε καθαρά καταναλωτικά προϊόντα όπως τρόφιμα. Έτσι στο blog του MTV υπάρχει μια νέα προτροπή: “Move over 'Twilight Chocolate', check out the new 'Harry Potter Candy'” [1]. Επιτρέπεται πάλι ο σχολιασμός και το ανορθόδοξο αυτής της σύγκρισης κατανοείται από τους περισσότερους: “there is no competition between Twilight and Harry Potter. The media is just trying to make us want to buy more. all this comparing is getting old. quick.”[2]

Τελικά το Twilight δε κατάφερε να ξεπεράσει τον Harry Potter κι έτσι συνέχισε σαν το: “The next best to Harry Potter” [3]. Ωστόσο αυτή η αγωνία του νικητή που μπορεί να ξεκίνησε από το κοινό αλλά που τροφοδοτήθηκε επιμελώς από το μάρκετινγκ, λειτούργησε διεγερτικά για τα βιβλία της S. Meyer τα οποία απευθύνονται πάνω απ’ όλα στο εφηβικό κοινό αφήνοντας εξ’ αρχής εκτός, λόγω του είδους του βιβλίου (ρομάντζο), τα παιδιά.

[1] http://moviesblog.mtv.com/2008/08/11/move-over-twilight-chocolate-check-out-the-new-harry-potter-candy/
[2] Σχόλιο του επισκέπτη “pshdsy” στo blog του MTV, ο.π.
[3]“Move over Harry Potter, Twilight Series is here”, IBN Live, http://ibnlive.in.com/news/move-over-harry-potter-twilight-series-is-here/72413-40.html

γ4. Αποτιμώντας την J. K. Rowling

Η οικουμενική και φανατική αποδοχή των μυθοπλασιών της J. Rowling που διαρκεί ήδη πάνω από δεκαετία, έβαλαν τον Harry Potter στο παγκόσμιο superstardom. Όχι μόνο τον φανταστικό χαρακτήρα του, αλλά και τον ηθοποιό που τον ενσαρκώνει. Οι αντιδράσεις του κοινού τις ημέρες έκδοσης του έβδομου και τελευταίου βιβλίου της σειράς, θύμισαν κάτι από το παρελθόν: "The excitement, anticipation and just plain hysteria that came over the entire country this weekend was a bit like the Beatles' first visit to the U.S.” [1]

Μετά την έκδοση και του τελευταίου βιβλίου, το έργο της Rowling άρχισε να αποτιμάται. Για τους αρνητικούς σχολιαστές το λογοτεχνικό ύφος της δεν φαίνεται να διαθέτει διαχρονικές αξίες (G. Mishra, 2007) και επίσης δεν είναι Tolkien (R. McCrum, 2007). Ωστόσο οι διάσημες μυθοπλασίες στα έργα του Tolkien που έχουν αφήσει έναν σχεδόν ασύγκριτο απόηχο μέχρι σήμερα ακόμα και στη μουσική (Blind Guardian) ή σε R.P.G. games (Lineage, Wow), προέρχονται περισσότερο από μια μακραίωνη παράδοση της γερμανικής και σκανδιναβικής μυθολογίας και λιγότερο από την ομολογούμενη φαντασία του ίδιου. Η διάσημη τριλογία του Tolkien είναι εμπνευσμένη από το γερμανικό έπος του 12ο αι. «το Τραγούδι των Νιμπελούνγκεν», από το οποίο και ο Βάγκνερ εμπνεύστηκε μια από τις διασημότερες όπερες «Το δακτυλίδι των Νιμπελούνγκεν». Ο Tolkien συστήνει σε ένα νεότερο κοινό τις παλιές ιστορίες των ευρωπαϊκών μύθων και πλασμάτων, κάτω όμως από νέες παραμυθιακές πλοκές. Η Rowling κάνει επίσης χρήση της ευρωπαϊκής μυθολογίας με πολλές όμως παραμορφώσεις και μέσα σε ένα σκηνικό που ανήκει πριν από όλα στην δική της φαντασία. Της έχουν αναγνωρίσει το ταλέντο στην εύρεση αξιομνημόνευτων ονομασιών, στην αφηγηματική της δεξιοτεχνία και την ικανότητά της να περιγράφει τοποθεσίες και γεγονότα. Η χρήση της αγγλικής γλώσσας όμως δεν θεωρείται το δυνατό της σημείο:“ Her prose is as flat and English as old beer” (G. McCrum, ο.π.). Εκεί κατά γενική ομολογία εξαίρεται ο Tolkien ως γλωσσολόγος.

[1] Lisa Holton (πρόεδρος του παιδικού εκδοτικού οίκου Scholastic), http://www.encyclopedia.com/doc/1G1-174193935.html

γ5. Ο Harry Potter στο μέλλον

Τι θα μπορούσαν λοιπόν να είναι για το μέλλον οι μυθοπλασίες της J. Rowling; Θα μείνουν διαχρονικές όπως οι Beatles, θα ξεχαστούν όπως ο Papillon, ή θα παραμείνουν σαν ένα διάσημο αλλά παρωχημένο «cultural phenomenon» της εποχής που το λάτρεψε;

Πάνω από μια δεκαετία ο Harry Potter είναι στην κορυφή της επικαιρότητας. Η δύναμη της συνήθειας δύσκολα με αφήνει να φανταστώ το αντίθετο.“I have grown up with Harry; as we all have, in a way. Willy-nilly, we are Rowling's children” [1]. Ο Harry Potter θα διαβάζεται για πολύ καιρό ακόμα, όσο τουλάχιστον οι σύγχρονες γενεές θα τον δείχνουν στις επόμενες, όπως έδειξαν τους Beatles. Είναι οι αδιαμφισβήτητοι εκπρόσωποι της κυρίαρχης κουλτούρας του κυρίαρχου «δυτικού» πολιτισμού.

Τι θα γίνει όμως αν μια νέα κυρίαρχη κουλτούρα πάρει τη θέση της παλιάς; Ο W. Hutton συζητάει την περίπτωση η παγκόσμια αρχηγία να περάσει στο άμεσο μέλλον στη Κίνα, τη νέα οικονομική υπερδύναμη του 21ου αιώνα Αν και η Κίνα σήμερα δέχεται και αναπαράγει με αυξανόμενους ρυθμούς τους ισμούς του «δυτικού» πολιτισμού, μπορεί κάποια στιγμή να δημιουργήσει μια δική της εξαγόμενη κυρίαρχη κουλτούρα με τους δικούς της superstars, ικανή να αλλάξει ό,τι κάποτε η «δυτική» κουλτούρα θεωρούσε ως αξία. Ακόμα και σε έναν τέτοιο κόσμο, o Harry Potter και οι Beatles πιθανότατα να επιβίωναν μέσα από φανατικούς οπαδούς οι οποίοι αφού δε θα ανήκαν πλέον στο mainstream, θα μεταμόρφωναν τους ήρωές τους σε cult μορφές.

Υπάρχει και μια ασυνήθιστη αλλά σοβαρή σκέψη, να ευθύνεται η ίδια η Rowling για την αντιδημοτικότητά της. Αν προκαλέσει την κατακραυγή του κόσμου με ανήθικες, ακραίες ή παράνομες πράξεις, τα βιβλία της πιθανώς να ειδωθούν σαν δημιουργήματα ενός διαταραγμένου μυαλού που οι γονείς δε θα ήθελαν πια για τα παιδιά τους.

[1] Manthorpe R., (2007), The Observer


Πηγές:
  • Garlick Η., (7 September 2009), “The three most popular books in Guantanamo Bay”, Times online
  • Girish M., (Summer 2009), “On Harry Potter’s Popularity”, State of Nature (από την ιστοσελίδα http://www.stateofnature.org/onHarryPotter.html -προσπέλαση 09-09-09)
  • Guinness World Records 2010
  • Hutton W., “China and the West in the 21st Century” (εισαγωγή στην ομιλία του στις 1 Ιουλίου 2007 http://uc.princeton.edu/main/index.php/home-mainmenu-1/28-all-videos/1889-china-and-the-west-in-the-21st-century)
  • Manthorpe R., (29 July 2007), “A farewell to charms”, The Observer, σ.25
  • McCrum R., (29 July 2007), “Has Rowling got another trick up her sleeve?”, The Observer (από την ιστοσελίδα http://www.guardian.co.uk –προσπέλαση 10-09-09)

10 comments:

  1. Δε φαντάζεσαι πόσο χάρηκα αυτή σου την ανάρτηση. Πλήρης και εμπεριστατωμένη και με ένα πολύ ενδιαφέρον για μένα θέμα.

    Δε σου κρύβω πως το ζήτημα Harry Potter με απασχόλησε πολύ κατά τα τελευταία χρόνια βλέποντας τους μαθητές μου να ξετρελλαίνονται μαζί του.

    Τους ρωτούσα τι τους άρεσε και η μοναδική απάντηση - την οποία βέβαια τόσο μικρά δεν μπορούσαν να τη στοιχειοθετήσουν επαρκώς - που έπαιρνα ήταν πως είχε δράση και περιπέτεια και μαγεία.

    Είχα φτιάξει κάποτε μια τεράστια λίστα με βιβλία κάθε είδους (λογοτεχνία, επιστήμη, τέχνη) την οποία θα μπορούσαν να συμβουλεύονται όποτε αγόραζαν βιβλία, την οποία ανανεώνω με νέους τίτλους κατά καιρούς. Ε, λοιπόν, τα τελευταία χρόνια κυρίαρχη θέση στις αναγνωστικές προτιμήσεις τους είχε ο Harry Potter που βέβαια ΔΕΝ υπήρχε στη λίστα μου.

    Στην κουβέντα μαζί τους ανακάλυψα κάτι πολύ ενδιαφέρον: αγόραζαν μεν το βιβλίο αλλά δεν ολοκλήρωναν την ανάγνωσή του (πολυσέλιδο για παιδιά δημοτικού). Το αγόραζαν επειδή είχαν δει την ταινία κι εφόσον τους άρεσε παίρναν και το βιβλίο.

    Θέλω να πω πως το όλο θέμα, όπως φαίνεται κι από το κείμενό σου, με την επιτυχία του Harry Potter έχει άμεση σχέση πιο πολύ με το marketing που περιέβαλε τη συγκεκριμένη σειρά βιβλίων παρά με την καθεαυτό λογοτεχνική τους αξία. Γι' αυτό και θεωρώ κι εγώ πολύ πιθανή εξέλιξη τον παραγκωνισμό του από μια "νέα κυρίαρχη κουλτούρα" στο μέλλον.

    Κάτι άλλο πολύ ενδιαφέρον και παρήγορο είναι πως όσο κι αν γοητεύονται τα πιτσιρίκια από τέτοιου τύπου "ήρωες", ωστόσο συγκινούνται κι από μορφές όπως ο Oliver Twist ή ο Tom Sawyer, για παράδειγμα, που τουλάχιστον αποτελούν "ήρωες" μυθιστορημάτων με λογοτεχνική αξία και με κοινωνικές αναφορές. Εννοείται, αν καλλιεργηθεί σωστά και συστηματικά η φιλαναγνωσία τους και τροφοδοτηθούν με κατάλληλα αναγνώσματα, μόνο τότε θα μπορέσουν ίσως να αναπτύξουν σταδιακά κριτήριο για την ποιότητα αυτού που διαβάζουν.

    Συγνώμη για το μακροσκελές σχόλιο. Και πάλι μπράβο για την ανάρτηση!

    ReplyDelete
  2. Νερένια,
    χαίρομαι που βρήκες ενδιαφέρον στο κείμενο και ήταν η αφορμή για να εκθέσεις τις σκέψεις και τις εμπειρίες σου!

    Πολύ ενδιαφέρον έχει επίσης το ότι τα παιδιά φτάνουν στο βιβλίο περνώντας πρώτα μέσα από την κινηματογραφική αίθουσα.
    Αυτό δείχνει το αληθές της υπόθεσης ότι η εικόνα σήμερα έχει κυριαρχήσει πάνω στην άυλη φαντασία. Και σε αυτό δε μπορούμε να κατηγορούμε τα παιδιά βέβαια.

    Ωστόσο όταν βγήκαν τα βιβλία του Harry Potter η μικρή μου αδερφή ήταν μόλις 7-8 χρονών, με κάποια δυσκολία στο διάβασμα και στην ορθογραφία. Όταν ζήτησε το βιβλίο του Harry Potter επειδή κι άλλα παιδιά το είχαν διαβάσει, οι γονείς μου της το πήραν χωρίς να πιστέψουν ότι θα το διάβαζε, καθώς το βιβλίο δεν έχει ούτε ένα εικονογραφημένο φύλλο, πράγμα σχεδόν αποκρουστικό, όπως πίστευαν, για μικρά παιδιά...

    Όμως η ιστορία εξελίχτηκε διαφορετικά. Η αδερφή μου όχι μόνο το ρούφηξε, αλλά ζήτησε και τα άλλα βιβλία. Τελικά έγινε ένας μικρός βιβλιοφάγος (κάνοντας προφανώς πρότυπο την "Ερμιόνη", την μικρή βιβλιοφάγο ήρωα του βιβλίου) και περιττό να πω ότι έμαθε πραγματικά να διαβάζει. Η επίδραση δεν ήταν κακιά, αντιθέτως.

    Η Rowling όχι μόνο δεν την έκανε να μισήσει τα βιβλία, αλλά μαζί της ξεπέρασε τις δυσκολίες της και μπήκε στον κόσμο των βιβλίων. Βέβαια πήγαινε και στην κινηματογραφική αίθουσα να δει τις ταινίες, οι οποίες όμως πλέον την απογοήτευαν λίγο, γιατί θεωρούσε το βιβλίο καλύτερο. Η νίκη της άυλης φαντασίας επιτεύχθηκε... ή μήπως όχι;
    Αφίσες Harry Potter, μπλουζάκια, τετράδια και αποκριάτικη στολή μάγου ήταν κάποια από τα οικονομικά κόστη (η υλοποίηση σε προϊόντα της άυλης φαντασίας).

    ReplyDelete
  3. Την καλησπέρα μου!
    Δεν έχασα ευκαιρία να χρησιμοποιήσω το link σου όπως βλέπεις. Βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον το κομμάτι για το Γκουαντάναμο, γιατί πραγματικά δεν είχα ιδέα οτι είχαν βιβλιοθήκη στις φυλακές. Αυτά είναι τα οξύμωρα του κόσμου... Εχω την εξής απορροία, μετά την κακοποίηση στην οποία υφίστανται έχουν όρεξη για διάβασμα; Άβυσσος η ψυχη των Αμερικάνων. Το επόμενο βήμα είναι να τους βάζουν να βλέπουν Gossip Girl.

    Γενικότερα το άρθρο σου μου άρεσε. Το twilight το απεχθάνομαι ούτως ή άλλως... Θεωρώ είναι ένα απλό άρλεκιν που αργά ή γρήγορα θα ξεχαστεί γιατί θα βγεί κάποιο καινούριο. Επίσης για μια κόντρα ανάμεσα σε Χάρι Πότερ και Έραγκον ή Χάρι Πότερ και Lord of the Rings είχε γίνει κάποτε λογος. Δηλαδή...σε δουλειά να βρισκόμαστε... Να σαι καλά φιλάκια.

    ReplyDelete
  4. Αγαπητή Μαριάνα δεν ξέρω αν τα βιβλία του Harry Potter έχουν κάνει κάτι καλό, αλλά ξέρω ότι υπάρχει αίρεση στην Αθήνα παρακαλώ με Ελληνίδες μητέρες που όταν τα παιδιά τους έχουν κάποιο σημάδι στο σώμα τους νομίζουν ότι ο γιόκαστους ανήκει στο θαυμαστό κόσμο του χαρη ποτερ,εγώ πιστεύω και αποδεικνύεται αυτό ότι η συνεχής διαφήμιση που έγινε για αυτό το βιβλίο και της ταινίες που της έχω δη νομίζω ότι δεν είναι τόσο κατάλληλη για τα παιδιά. Αμ και τα βιβλιοπωλεία που έχουν πάρει στήβες από βιβλία του Χάρη Πότερ και έχουν μείνει στα ράφια από γνωστό μου βιβλιοπώλη καλά να πάθεις του είπα που νόμιζες ότι θα πλουτίσεις; Ποιος φταίει; Φυσικά οι γονείς είτε είναι καθηγητές η πωλητές κλπ.Μία δεύτερη εμπειρία μου: Στη πόλη Λαμία ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος Νικόλαος έβαλε δωρεάν στον σινεμά με θέμα ο Χριστός για τα παιδιά και ήρθαν ελάχιστα σχολεία. Όταν όμως προβάλλονταν η ταινία του Harry Potter ξαφνικά έγινε χαμός ακόμα και βρεφονηπιακοί στάθμη πληρώνοντας μισώ εισιτήριο και κατάλαβαν την εργάρα του χαρη πότερ τα νιάνιαρα; Συγνώμη αν σε κουράζω μα θέλησα να στα πω αυτά σίγουρα δεν είναι απλό το θέμα κρύβονται από πίσω σκοτισμένες δυνάμεις. Οι γονείς όμως πρέπει να προσέχουμε τη τροφή δίνουμε στα παιδιά μας. Να είσαι πάντα καλά! ΦΩΣ ΙΛΑΡΟΝ

    ReplyDelete
  5. Estella χαίρομαι που μέσα από το blog σου ενημερώθηκα για τα νεότερα στην φυλακή του Γκουαντανάμο κι εσύ μέσα από το δικό μου έμαθες αυτή την κρυφή πτυχή του.

    Να είσαι καλά...

    ReplyDelete
  6. Γεια σου αγαπητέ Φως Ιλαρόν,

    Οι ιστορίες της Rowling είναι μυθοπλασίες τις οποίες αγάπησαν εκατομμύρια παιδιά. Δυστυχώς πάντα υπάρχει κόσμος που μπερδεύει τις μυθοπλασίες με την πραγματικότητα...

    είναι κρίμα ένα καλλιτεχνικό έργο να καταδικάζεται επειδή κάποιοι άνθρωποι δεν γνώρισαν τον Διαφωτισμό...
    Και με αυτό εννοώ ότι δεν υπάρχει πραγματικό σημάδι Harry Potter, όπως δεν υπάρχει και πραγματικός Harry Potter ούτε το μαγικό σχολείο υπάρχει, ούτε τίποτα. Είναι σαν να πιστεύουμε ότι μέσα στο άγαλμα της Σφίγγας που εκτίθεται στο Μουσείο Ακρόπολης ζει μια πραγματική Σφίγγα...

    Είναι κρίμα που κάποιοι άνθρωποι χωρίς να έχουν συναίσθηση, γίνονται έρμαια των φτωχών τους γνώσεων και φόβων. Θα μπορούσαν απλά να διαβάσουν ένα παιδικό βιβλίο και να το δουν έτσι όπως είναι: ένα βιβλίο με φανταστικούς και μυθικούς χαρακτήρες και φανταστικές ιστορίες, τις οποίες το μάρκετινγκ τις χειρίστηκε ανάλογα για να βγάλει χρήματα.

    ReplyDelete
  7. Απλά ήθελα να αναγνωρίσω πόσο απολαμβάνω αυτό το δείχνουν ως ένα podcast και πόσο μεγάλη είναι αυτό το επεισόδιο ήταν ιδιαίτερα. Ευχαριστώ!

    ReplyDelete
  8. تسليك المجاري بالرياض بدون تكسير
    الدهون والزيوت بشكلٍ سريع، وكذلك فهو ذو نتيجة فعالة أكيدة.
    اسعار وايتات الصرف الصحي
    - إستعمال بعض المنظفات الحرارية والتي تقوم بتفتيت الزيوت
    ارقام شفط صرف صحي بالرياض
    والدهون المترسبة داخل قطر الأنبوبة.
    نصائح لمنع انسداد المجاري
    - إستعمال مادة الأسيد الحارقة وهي مادة لاتضر بالشبكة ولكن قد
    شركة تسليك مجاري بالرياض
    تضر بالمستخدم عند إستعمالها.
    شركة تنظيف بيارات بالرياض

    ReplyDelete
  9. Πάνω από μια δεκαετία ο Harry Potter είναι στην κορυφή της επικαιρότητας. Η δύναμη της συνήθειας δύσκολα με αφήνει να φανταστώ το αντίθετο.“I have grown up with Harry; as we all have, in a way.
    pakistani suits wholesale in pakistan ,
    pakistani suits at wholesale price ,

    ReplyDelete